AMD choroba plamki żółtej - przyczyny, objawy i leczenie

AMD to postępująca choroba zwyrodnieniowa centralnej części siatkówki oka. Szacuje się, że w Polsce choruje na nią już ponad 1,5 miliona osób, a nadal wielu chorych nie jest tego świadomych. Najczęściej pierwsze zauważalne objawy występują po 50. roku życia i są skutkiem modyfikacji, które pojawiały się w organizmie przez wiele ubiegłych lat.

Czym właściwie jest AMD? Jakie są przyczyny rozwoju tej choroby, w jaki sposób się objawia oraz czy można ją leczyć? 

Czym jest AMD?

Zwyrodnienie plamki żółtej, w skrócie określane również jako AMD (Age-related macular degeneration) polega na uszkodzeniu centralnej części siatkówki oka, czyli plamki żółtej. Odpowiada ona za wyraźne widzenie bez zniekształceń. Mimo swoich niewielkich rozmiarów, jest miejscem o najlepszej rozdzielczości widzenia, z uwagi na największe zagęszczenie czopków, czyli fotoreceptorów siatkówki oka. Ogniskowanie się tam promieni świetlnych wpadających do oka umożliwia nam czytanie, pisanie czy rozróżnianie kolorów.

W wyniku upływu lat zaburzony zostaje proces przemiany materii w komórkach. Nie są one w stanie pozbywać się szkodliwych cząsteczek i związków chemicznych, w efekcie czego obumierają. Jest to bezpośrednim powodem uszkodzenia plamki żółtej i stopniowej utraty ostrości wzroku lub finalnie funkcjonalnej ślepoty.

Przyczyny AMD

Podstawową przyczyną AMD są zaburzenia przemiany materii w komórkach siatkówki. Wolne rodniki i inne szkodliwe związki oraz cząsteczki powodują zwyrodnienia plamki żółtej, co skutkuje obumieraniem jej komórek. Choroba ta nie jest jeszcze kompleksowo poznana i wyjaśniona.

Duży wpływ na wystąpienie AMD mają:

• palenie tytoniu,
• czynniki genetyczne,
• cukrzyca,
• otyłość,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaawansowany wiek,
• nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne i niebieskie.

Badania dowodzą również, że największym prawdopodobieństwem wystąpienia AMD obciążone są kobiety o jasnoniebieskich tęczówkach.
 

Objawy AMD

Zwyrodnienie plamki żółtej rozwija się etapowo. Na początku obejmuje jedno oko, a aż u 40% pacjentów w przeciągu 5 lat pojawia się również w drugim. Początkowo objawy mogą być niezauważalne, ponieważ widzenie jest skutecznie kompensowane drugim, dobrze widzącym okiem.

Do typowych objawów wystąpienia AMD zalicza się pogorszenie jakości widzenia. W pierwszej kolejności doskwiera to głównie w nocy oraz podczas pracy w bliskich odległościach. Zauważalna jest również trudność w czytaniu i pisaniu. Jest to skutkiem powstających zniekształceń widzenia. Chorzy na AMD skarżą się na falujący obraz oraz plamę w centrum pola widzenia. Pogarszające się centralnie zaburzenie zwiększa się powodując funkcjonalną ślepotę. Osoby chore nie są całkowicie niewidome, ponieważ zachowują widzenie obwodowe.

Co ważne, zaburzenie w postaci centralnej czarnej plamy pojawia się zawsze w tym samym położeniu. Z uwagi na tłumienie oka z AMD, w początkowej fazie może być to możliwe do wykrycia tylko w przypadku patrzenia jednoocznego. Dodatkowym objawem jest znacznie zmniejszony kontrast kolorów, a także ogólna utrata ostrości, niewyraźne i zamazane widzenie. 

Rodzaje AMD
 

Sucha postać AMD

90% chorych cierpi na suchą postać AMD. Jest ona zdecydowanie częstsza, ale również ma łagodniejszy i wolniejszy przebieg. Polega ona na odkładaniu się złogów produktów przemian materii w siatkówce oka. Prowadzą one do obumierania fotoreceptorów i zaniku siatkówki w centralnej części plamki. Z uwagi na zachodzące procesy, sucha postać AMD nazywana jest również zanikową. Prowadzi stopniowo do pogorszenia widzenia centralnego i może być podstawą do rozwinięcia się wysiękowej postaci AMD.
 

Wysiękowa postać AMD

Wysiękowa postać AMD jest zdecydowanie rzadsza, ale niestety dużo bardziej inwazyjna i poważniejsza. Towarzyszy jej proces neowaskularyzacji, czyli nowotworzenia patologicznych naczyń krwionośnych. Nowe, nadprogramowe naczynia są bardzo słabe i kruche. Często pękają, prowadząc do mikrowylewów oraz powstawania blizn. Wysiękowa postać AMD, z uwagi na szybszy rozwój, może doprowadzić do poważnej utraty wzroku już w ciągu kilku dni lub tygodni.
 

Leczenie AMD

Niestety, nadal nie ma możliwości skutecznego leczenia zwyrodnienia plamki żółtej. Rozwój tej przewlekłej choroby może być jedynie opóźniony lub czasowo zahamowany.

Sucha postać AMD nie podlega żadnemu leczeniu. Zaleca się stosowanie odpowiedniej diety i prowadzenie zdrowego stylu życia. Działania takie mogą uchronić chorego przed pojawieniem się postaci wysiękowej. 

W przebiegu wysiękowej postaci AMD stosuje się specjalne iniekcje doszklistkowe, czyli zastrzyki wewnątrzgałkowe, z preparatami anty-VEGF. Jest to grupa leków przyczyniająca się do niszczenia patologicznych naczyń krwionośnych. Wspomagają one również wchłanianie się wysięków i mikrowylewów. Niestety, jest to leczenie objawowe, a choroba po pewnym czasie wraca.